Grochowski Wojciech (1823–1876), pedagog i pisarz. Ur. 5 IV 1823 r. we wsi Tchórzew-Plewki w pow. siedleckim. Warunki materialne rodziców, zaściankowej szlachty, były tak ciężkie, iż ojciec – nie posiadający sam wykształcenia– nie chciał początkowo słyszeć o edukacji syna. Chłopiec wykazywał jednak duże zamiłowanie do książek, tak iż za wstawiennictwem matki oddano go do szkoły parafialnej w Zbuczynie. Następnie uczęszczał do szkoły powiatowej w Siedlcach i do gimnazjum w Łukowie, które ukończył w r. 1842 z odznaczeniem. W n. r. uczęszczał na kursy prawne w Warszawie, po czym otrzymawszy stypendium rządowe studiował prawo i historię na Uniw. Moskiewskim. Uzyskawszy stopień kandydata nauk prawnych, powrócił do Warszawy, gdzie został aplikantem sądowym. Równocześnie prowadził studia historyczne oraz dawał prywatne lekcje literatury polskiej i historii. G. przystąpił w marcu 1848 do konspiracji podporządkowanej Tow. Demokratycznemu. Aresztowany 17 II 1850, t.r. skazany został na ciężkie roboty w twierdzy Bobrujsk. Po 10 latach wrócił do Warszawy i ponownie zajął się pracą pedagogiczną, udzielając lekcji prywatnych. W r. 1861 powołano G-ego na stanowisko nauczyciela historii i j. polskiego w III. Ogólnej Warszawskiej Szkole Powiatowej, w Aleksandryjsko-Maryjskim Instytucie, w Wyższej Rządowej Szkole Żeńskiej oraz w Gimnazjum IV przy ul. Zielnej. W r. 1863 mianowany został członkiem komitetu egzaminującego. W r. 1871 z nie znanych bliżej przyczyn stracił wszystkie posady rządowe, nie otrzymawszy nawet emerytury. Powrócił wtedy do lekcji prywatnych, których dzięki zdobytej sympatii młodzieży miał dużo. Męczący tryb życia wpłynął ujemnie na jego zdrowie. Mimo otrzymania w r. 1874 kierownictwa nowo otwartej szkoły technicznej przy kolei warszawsko-wiedeńskiej i polepszenia warunków materialnych do zdrowia już nie powrócił. Zmarł 11 I 1876 r. na gruźlicę. G. lubiany i ceniony przez młodzież zasłużył się przede wszystkim jako pedagog. W ramach pracy historycznej opublikował w l. 1861–76, głównie w „Tygodniku Illustrowanym” ok. 40 biografii, z których wyróżniają się m. in. życiorysy: Czapskiego, Kołłątaja, Śniadeckich, Skargi, Krasickiego, Długosza. W r. 1871 wydano poprawioną przez G-ego „Historię powszechną” Zdanowicza. Osobno opracował Historię polski wyd. przez Gebethnera i Wolffa. W rękopisie pozostawił Geografię dla młodzieży.

Fot.: „Tyg. Illustr.” 1876 nr z 22 I; – Minkowska A., Organizacja spiskowa 1848 r. w Król. Pol., „Rozp. Hist. tow. Nauk. Warsz.” T. 3: 1923–5 s. 98; – Jenike L., W. G. (ze wspomnień), Dod. liter. „Dzien. Pol.” 1896 nr 1; Święcicki J. A., W. G., „Tyg. Illustr.” 1876 I s. 49–51; Wójcicki K. W., G. W., „Kłosy” T. 22: 1876 nr 552 s. 54–5; G. W. (Nekrolog), „Bibl. Warsz.” 1876 t. 1 s. 383; G. W., „Kron. Rodzinna” 1876 s. 21; „Kur. Warsz.” 1876 nr 7, 10; G. W. (Nekrolog), „Tyg. Illustr.” 1876 s. 34.

Barbara Konarska